DUKDN
  • Trang chủ
  • Giới thiệu
    • Tổ chức hội
    • Điều lệ Hội Khuyến học Việt Nam
    • Sổ tay khuyến học
    • Thư viện ảnh
  • Văn bản
    • Văn bản Trung Ương
    • Văn bản của Tỉnh
    • Văn bản Tỉnh Hội
  • Tin chính
  • Mô hình học tập tiêu biểu
  • Trung tâm học tập cộng đồng
    • Giới thiệu trung tâm học tập
    • Hoạt động
    • Thư viện Trung tâm học tập
    • Lớp học trực tuyến
    • Quản lý Trung Tâm
    • Liên kết
  • Văn hóa, văn nghệ, sức khỏe
    • Văn hóa, văn nghệ
    • Sức khỏe
CHÀO MỪNG QUÝ VỊ ĐẾN VỚI TRANG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ HỘI KHUYẾN HỌC TỈNH THÁI BÌNH!
Wellcome to Thai Binh Association for Promoting Education Website!
Thái Bình, ngày 21 tháng 5 năm 2025
  • Trang chủ
  • Văn hóa, văn nghệ, sức khỏe

TRUYỀN THỐNG HIẾU HỌC VÀ TRỌNG HỌC THỜI XƯA

Ngày: 21/07/2021
Tăng / Giảm cỡ chữ   TĂNG  GIẢM 

Trong lịch sử bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước, dân tộc Việt Nam không chỉ tự hào về truyền thống anh hùng bất khuất chống giặc ngoại xâm, truyền thống lao động cần cù, thông minh, sáng tạo mà còn rất đỗi tự hào về truyền thống hiếu học và trọng học.

Ngược dòng lịch sử tìm hiểu về thời phong kiến xa xưa, ta thấy khi xã hội Việt Nam còn chìm trong tăm tối, đói khát và lạc hậu nhưng vẫn sáng lên tinh thần hiếu học và trọng học. Nó trở thành nét đẹp văn hóa của dân tộc Việt Nam, là sức mạnh hun đúc những tâm hồn, tài năng, trí tuệ và luôn được đề cao: "Hiền tài là nguyên khí Quốc gia". Chúng ta cùng tìm hiểu về sự học và thi cử thời xưa để hiểu thêm về cội nguồn truyền thống văn hóa hiếu học và trọng học của dân tộc.

 Thời Bắc thuộc: chữ Hán được đem dạy ở nước ta. Sỹ Nhiếp là quan Thái thú quận Giao Chỉ (208), được coi là có công mở mang sự học ở nước Nam. Chữ Hán là văn tự chính thức của nước Nam nhưng chỉ để dạy cho con em quan cai trị.

 Từ thời nhà Lý: Vua Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn : 1010 - 1028) mới chú ý đến việc học hành. Tuy việc học mới chủ yếu mở rộng trong các nhà chùa và chưa tổ chức thi cử để kén chọn người tài nhưng nó đặt nền móng cho sự học hành của người Việt.

Đến thời Lý Thánh Tông (1054 - 1072), đã mở rộng trường dạy học trong dân gian và Nho học được đặt lên hàng đầu. Năm 1070, Lý Thánh Tông cho mở trường, lập Văn Miếu ở Thăng Long thờ Đức Khổng Tử. Các trấn, các xã bắt đầu có văn chỉ (lớp học).

Đời Lý Nhân Tông (1072 - 1128), bắt đầu tổ chức thi cử để chọn người tài. Khoa thi đầu tiên trong lịch sử là năm 1075, gọi là "Khoa Tam Trường", nghĩa là thi 3 kỳ để chọn người tài, dành cho người thông hiểu kinh sử (gọi là Minh Kinh). Vị đỗ đầu khoa năm 1075 (khoa Ất Mão) là Lê Văn Thịnh - sau này làm đến Thái sư. Các Khoa thi tiếp theo là năm: 1086 1093, 1130, 1138.

Năm 1076, vua Lý Nhân Tông cho xây Quốc Tử Giám tại kinh thành, là trường Đại học đầu tiên ở Việt Nam thời phong kiến phục vụ học hành cho con em tầng lớp quý tộc. Thời kỳ này, trường học cũng được mở rộng ở khắp nơi.

Cũng năm Bính Thìn (1076), khoa thi thứ 2 được mở tiếp. Vị đỗ đầu khoa này là Mạc Hiển Tích được bổ chức Hàn Lâm học sĩ.

Đến đời Lý Anh Tông (1138 -1175), triều đình mở khoa thi Thái học sinh (1165).

Đời Lý Cao Tông, mở khoa thi Tam giáo vào năm 1195 để tuyển những người tinh thông Tam giáo (Nho giáo, Phật giáo, Lão giáo).

Như vậy, có thể nói: Thời nhà Lý (1010 - 1225), được coi là Triều đại đặt nền móng cho việc thi, việc học đầu tiên ở nước ta.

Tuy nhiên, việc tổ chức thi cử và quy mô chưa được chặt chẽ như các thời sau.

Thời nhà Trần (1225 - 1400), việc học ngày càng quy củ và chính quy hơn:

Năm Nhâm Thìn (1232), vua Trần Thái Tông (tức Trần Cảnh - vị vua đầu tiên của nhà Trần) cho mở khoa thi Thái học sinh và phân ra 3 cấp (Tam giáp): Nhất giáp, Nhị giáp, Tam giáp. Đến năm 1247 cho đặt lại Tam giáp, trong đó: Nhất giáp có 3 người gọi là Tam khôi với các danh hiệu: Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa.

Vị trạng nguyên đầu tiên năm Đinh Mùi (1247), là Nguyễn Hiển mới 13 tuổi, người làng Dương A, nay thuộc huyện Nam Ninh; Bảng nhãn là Lê Văn Hưu; Thám hoa là Đặng Ma La đều ở lứa tuổi thiếu niên.

- Năm 1374, khoa thi Thái học sinh được đổi là khoa thi Tiến sỹ và tổ chức thi Đình cho các Tiến sỹ.

Đời vua Trần Thuận Tông (1388 - 1398), định cách thức thi Cử nhân.

- Từ 1400 đến 1407, nhà Hồ cướp ngôi nhà Trần và nhà Hồ tiếp tục mở khoa thi Thái học sinh.

Thời Lê Sơ (1428-1527):

- Vua Lê Thái Tổ (Lê Lợi) cho mở mang trường công, trường tư; nhà vua định chương trình học.

- Đến đời vua Lê Thái Tông (1434-1442), sự học được chú ý hơn và tổ chức quy củ; cho phục hồi Thi Hương, Thi Hội, Thi Đình như nhà Trần và cứ 3 năm thi một lần, mỗi lần thi 3 kỳ: Thi Hương, Thi Hội, Thi Đình. Như vậy, bắt đầu từ năm Đại Bảo thứ 3 (1442) đời Lê Thái Tông đặt lệ Thi Hương, cho treo bảng xướng tên người đỗ Tiến sỹ, cho dự yến Quỳnh Lâm để tỏ lòng yêu mến và cấp ngựa tốt về quê vinh quy bái tổ.

- Đến đời vua Lê Thánh Tông (1460-1490), việc thi cử quy củ và nhân tài được đề cao, chú trọng hơn: 03 người đỗ nhất Giáp (tức Tam khôi): Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa có danh hiệu Tiến sỹ cập đệ; người đỗ Nhị giáp là "Tiến sỹ Xuất thân"; người đỗ Tam giáp là "Đồng Tiến sỹ xuất thân". Đặc biệt, đến năm Hồng Đức thứ 15 (1475), vua Lê Thánh Tông cho lập Bia Tiến sỹ tại Văn Miếu Hà Nội để ghi tên những người đỗ Tiến sỹ và cho truy dựng lại bia người đỗ Tiến sỹ đầu tiên từ khoa Đại Bảo thứ 3 - Khoa Nhâm Tuất 1442 (Đời vua Lê Thái Tông). Vua Lê Thánh Tông tiến cử Thân Nhân Trung là một văn thần tài giỏi được thay lời vua viết một bài văn khắc vào bia số 1, trong đó có câu: "Hiền tài là nguyên khí Quốc gia. Nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà vươn cao hưng thịnh. Nguyên khí suy thì thế nước yếu mà xuống thấp. Vì thế các bậc thánh đế, minh vương không đời nào không coi trọng việc giáo dục nhân tài, kén chọn kẻ sỹ, vun trồng nguyên khí quốc gia làm công việc cần kíp đầu tiên”.

 Việc thi cử thời kỳ này rất khắt khe, chặt chẽ: Chỉ người đỗ kỳ thi Hương mới được thi Hội (thi Hội có 4 kỳ, gọi là Tứ trường).

Sau thi Hương, phải qua cả 4 kỳ thi Hội (Tứ Trường) mới được thi Đình. Thi Đình do nhà vua chọn đề thi, lấy điểm cao thấp để xếp thứ bậc.

Ai đỗ đầu cả 3 kỳ thi Hương, thi Hội, thi Đình thì gọi là Tam Nguyên. Trong 93 khoa thi, cả nước chỉ có 6 vị đỗ Tam Nguyên:

1. Trạng nguyên khoa Tân Sửu (1481) là: Phạm Đôn Lễ, người xã Hảo Trào, huyện Ngự Thiên.

2. Trạng nguyên khoa Quý Sửu (1493) là: Vũ Dương, người xã Mạn Nhuế, huyện Thanh Lâm.

3. Trạng nguyên khoa Ất Sửu (1505) là: Lê Nại, người xã Mộ Trạch, huyện Đường An.

4. Thám hoa khoa Bính Tuất (1646) là: Nguyễn Đăng Hạo, người xã Hoài Bão, huyện Tiên Du.

5. Bảng nhãn khoa Nhâm Thân (1752) là: Lê Quý Đôn, người xã Độc Lập, huyện Duyên Hà (cũ) tỉnh Thái Bình.

6. Hoàng Giáp khoa Bính Tuất (1766) là: Ngô Thi Sỹ, người xã Tả Thanh Oai, huyện Thanh Oai, Hà Tây (cũ).

+ Đến khoa thi năm Mậu Tuất (1778), đời vua Lê Hiển Tông thi thôi việc dựng bia Tiến sỹ tại Văn Miếu, lý do là thời kỳ này vua Lê - chúa Trịnh lục đục, suy tàn, việc thi cử bị xem nhẹ.

Đến triều Tây Sơn (1778-1802): vua Quang Trung (1788 - 1802) rất chú ý đến sự học. Ông cho ban bố chiếu Lập học, khuyến khích các xã mở trường học. Đặc biệt, vua cho mở rộng việc dạy chữ Nôm, đưa chữ Nôm thành văn tự chính thức của Quốc gia; vua cho lập Viện Sùng Chính để dịch sách chữ Hán sang chữ Nôm; chữ Hán không còn giữ địa vị độc tôn.

Đến đời nhà Nguyễn (1802-1945): Nguyễn Ánh bỏ danh hiệu Tam khôi, tức Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa (trong Tiến sỹ cộng đệ) thay là:

- Tiến sỹ cộng đệ - Đệ nhất danh (Trạng nguyên).

- Tiến sỹ cộng đệ - Đệ nhị danh (Bảng nhãn)

- Tiến sỹ cộng đệ - Đệ tam danh (Thám hoa).

+ Thêm học vị Phó Bảng (còn gọi là Ất Tiến sỹ)

Như vậy, có thể nói, đất nước ta đã trải qua hơn nghìn năm Bắc thuộc và các triều đại phong kiến, đời sống kinh tế, văn hóa còn lạc hậu, nghèo nàn nhưng đã có một truyền thống hiếu học và trọng học từ rất sớm. Việc học hành và thi cử thời phong kiến được tổ chức khá chặt chẽ, quy củ, nghiêm túc, đã chọn được người hiền tài ra phò vua giúp nước. Trong lịch sử giáo dục, khoa cử thời phong kiến Việt Nam, thời Lê Thánh Tông được coi là thời kỳ thịnh đạt nhất, phát triển nhất với nhiều công trình biên soạn có giá trị lớn như:

- Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (năm 1479)

- Thiên Nam Dư Hạ Tập - là công trình có tính Bách Khoa đầu tiên ở Việt Nam.

- Lập ra Hội tao đàn gồm 28 ông Tiến sỹ giỏi thơ, gọi là "Tao đàn nhị thập, bát tú"

- Về luật pháp: Cho ra đời Bộ luật Hồng Đức là một bộ luật hoàn chỉnh và có nhiều điểm tiến bộ nhất trong lịch sử luật pháp thời phong kiến Việt Nam.

- Vẽ bản đồ quốc gia Đại Việt lần đầu tiên được hoàn chỉnh.

- Lê Thánh Tông là vị vua có công lớn về lập Bia Tiến sỹ trước Văn Miếu năm Hồng Đức thứ 15 (1475) và truy dựng lại Bia Từ Khoa thi Tiến sỹ đầu tiên năm 1442 - đời vua Lê Thái Tông. Từ đó các triều đại tiếp nối dựng bia Tiến sỹ đến năm 1778 (đời Lê Hiển Tông). Tất cả là 336 năm với 116 Khoa thi. Nhưng tại Văn Miếu hiện nay chỉ có 82 bia vì chiến tranh và thời gian làm hư hỏng, mất mát.

Ngày nay, khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập đang được Đảng, Nhà nước ta quan tâm, chú trọng phát triển, song truyền thống hiếu học, trọng học từ ngàn xưa vẫn luôn được trân trọng và đề cao.                                                                    

Đỗ Trọng                                                           Hội Khuyến học tỉnh

tin cùng chuyên mục

  • Cảm nhận về bài thơ “Một khúc tri ân”
  • MÙA SANG
  • Thanh cao sự nghiệp trồng người
  • Gặp mặt Xuân Ất Tỵ nhân ngày Valentine đầy ắp ân tình
  • MÙA RIÊNG EM

tin mới đăng

  • BÀI PHÁT BIỂU ĐỀ DẪN HỘI THẢO: “KHUYẾN HỌC XANH – HƯỚNG ĐI BỀN VỮNG CHO TƯƠNG LAI”
  • Hưng Yên -Vùng Đất Anh Hùng (Thân tặng tỉnh Hưng Yên nhân dịp Hội nghị giao ban Hội Khuyến học các tỉnh, thành phố Đồng bằng sông Hồng)
  • Thái Bình tập huấn: Ứng dụng trí tuệ nhân tạo - Thay đổi tư duy và hành động trong giáo dục và nghiên cứu khoa học
  • Thành phố Thái Bình tổ chức tập huấn “Khuyến học xanh với xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh – Vì sự phát triển bền vững”
  • Hội nghị Tập huấn Khuyến học xanh với xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh – Vì sự phát triển bền vững
VĂN BẢN MỚI
  • 04/KH-KHVN - Kế hoạch tuyên truyền năm 2025
  • 63/HD-HKH - Hướng dẫn triển khai thực hiện Quyết định số 324/Q...
  • 62/HD-HKH - Hướng dẫn triển khai thực hiện Bộ tiêu chí và Hướn...
  • 324 /QĐ-KHVN - Quyết Định Ban hành Bộ tiêu chí Hướng dẫn đánh giá...
  • 1357/UBND-KGVX - V/v triển khai thực hiện Thông tư số 25/2023/TT-BG...
  • 1352/UBND-KGVX - V/v triển khai thực hiện Thông tư số 24/2023/TT-BG...
  • 25 /2023/TT-BGDĐT - Thông Tư Quy định về dánh giá, công nhận "Cộng đồn...
  • 24 /2023/TT-BGDĐT - Thông Tư Quy định về đánh giá, công nhận "Đơn vị h...
  • 99/KH-HKH - Kế hoạc Triển khai phong trào thi đua"Mỗi người dâ...
  • 09/HD-HKH - Hướng dẫn một số về nghiệp vụ công tác tổ chức khuyến học
hình ảnh
  • Alternate Text Hội khuyến học xã An Hiệp trao thưởng
  • Alternate Text Đồng chí Lê Mạnh Hùng Phó Chủ tịch, kiêm Tổng thư ký Hội Khuyến học Việt Nam và đồng chí Vũ Mạnh Hiền UVBTV TW Hội Khuyến học Việt Nam, Cụm trưởng Cụm các tỉnh Đồng bằng sông Hồng, Chủ tịch Hội Khuyến...
  • Alternate Text Đc Bùi Trọng Trâm trao quà cho 42 học sinh có thành tích xuất sắc nhất trong Kỳ thi năm 2022( đang trao) tại Hội trường trung tâm tỉnh
  • Alternate Text Lễ tuyên dương khen thưởng học sinh giỏi - học sinh vượt khó năm học 2021 - 2022
  • Alternate Text Hội KH các cơ quan huyện Kiến Xương trao quà Khuyến học
  • Alternate Text Ban khuyến học dòng họ Đỗ Duy
  • Alternate Text Hội khuyến học huyện Thái Thụy kết hợp với công ty Đại dương trao học bổng cho hs vượt khó học giỏi của con cán bộ ;công nhân công ty Đại dương
  • Alternate Text Dòng họ Phạm thôn Hải Nhuận xã Đông Quý. trao 52 suất quà khuyến học cho các cháu có thành tích học tập tốt năm học 2022
  • Alternate Text chi hội khuyến học thôn an ninh
  • Alternate Text Hội khuyến học xã Dương Phúc tặng quà cho học sinh đạt thành tích học sinh giỏi các cấp
  • Alternate Text Hội khuyến học xã Phú Châu
  • Alternate Text Khuyến học Minh Tân tặng quà khai giảng năm học mới
  • Alternate Text Trao quà cho học sinh vượt khó trường TH&THCS Thụy Lương thị trấn Diêm Điền
  • Alternate Text Hội khuyến học thị trấn Đông Hưng
  • Alternate Text Hội khuyến học huyện Đông Hưng
  • Alternate Text Tọa đàm giải pháp nâng cao chất lượng xây dựng các mô hình học tập
  • Alternate Text Hội khuyến học Đông Hưng - hội nghị biểu dương, khen thưởng học sinh đạt thành tích cao học sinh vượt khó học giỏi năm học 2021-2022
  • Alternate Text Hội khuyến học xã Điệp Nông
  • Alternate Text ội Chữ thập đỏ huyện Thái Thụy kết hợp với Ban Tuyên giáo huyện ;hội khuyến học huyện trao quà cho hs vượt khó học giỏi
  • Alternate Text HỘI NGHỊ GIAO BAN CÔNG TÁC KHUYẾN HỌC TỌA ĐÀM, TRAO ĐỔI KINH NGHIỆM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG MÔ HÌNH " DÒNG HỌ HỌC TẬP"
  • Alternate Text Gặp mặt tuyên dương các cháu con cán bộ công an thành phố có thành tích xuất sắc trong học tập năm học 2021-2022
  • Alternate Text Trao thưởng dịp Trung thu
  • Alternate Text Nhân ngày khai giảng năm học mơi 5-9-2022 trường tiểu học đông phong đươc báo đầu tư tặng 100 xuất học bổng trị giá 50 triệu đồng
  • Alternate Text Trung thu nhân ái, trao kinh phí xây nahf, trao quà cho học sinh nghèo
  • Alternate Text Hội KH xã Thụy Liên tổ chức tuyên dương học sinh giỏi năm học 2021 - 2022
  • Alternate Text Hội nghị tuyên dương khen thưởng các thầy cô giáo, các em học sinh đạt thành tích cao năm học 2021-2022
  • Alternate Text chi hội khuyến học thôn hưng quan, ban khuyến học chùa hưng long
  • Alternate Text Hội khuyến học ; hội ccb ; Mặt trận Tổ quốc xã Đông Hợp tặng quà cho các cháu học sinh giỏi học sinh có hoàn cảnh khó khăn vươn lên trong học tập nhân dịp khai giảng năm học mới 2022 - 2023
  • Alternate Text Hội Khuyến học khối các cơ quan đảng - đoàn thể huyện Tiến Hải
  • Alternate Text dòng họ nhâm thôn thanh long xã đông hoàng
  • Alternate Text Đảng ủy - Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh Thái Bình
  • Alternate Text Lễ tuyên dương khen thưởng khuyến học khuyến tài xây dựng xhht năm 2022
  • Alternate Text Hội khuyến học khối chính quyền huyện Tiền Hải
  • Alternate Text Ban CHQS huyện Thái Thụy
  • Alternate Text Tổng Cty gleximco và Cty Nicotex đông thái trao tặng gần 500 bộ đồng phục học sinh và 10 xe đạp cho học sinhTrường Tiểu học và Trường Mầm non Tây Sơn, Thị trấn Tiền Hải
  • Alternate Text Nhân dịp khai giảng năm học mới 2022-2023 ngân hàng MB BANK tặng trường TH&THCS xã Đông Phong 16 bộ máy tính và 48 bộ quần áo cho học sinh giỏi, 2 cựu học sinh tặng 20 phần quà cho các em học sinh ngh...
  • Alternate Text Hội khuyến hoc xã an châu tc hội nghị trao thưởng năm hoc 2021_2022
  • Alternate Text Hội khuyến học xã thăng long huyện đông hưng năm học 2021-2022
  • Alternate Text liên đoàn lao động huyện tiền hải, hội nghị tuyên dương khen thưởng con đoàn viên, cnvcld đạt thành tích xuất sắc trong học tập, vượt khó học giỏi năm học 2021-2022
  • Alternate Text Họ nguyên hưng xã trọng quan trao thưởng học sinh giỏi
  • Alternate Text Xã Sơn Hà Thái Thụy tổ chức thành công lễ tuyên dương hs giỏi năm học 2021-2022
  • Alternate Text Trao học bổng cho học sinh trường THCS Đông Hoàng -Tiền Hải chào mừng năm học mới 2022-2023
  • Alternate Text Hội khuyến học xã Vũ Lăng
  • Alternate Text Hội đồng giáo dục xã Đông Á
  • Alternate Text Ban khuyến học dòng họ Phạm văn thôn Hưng Quận xã Trọng Quan
  • Alternate Text Hội nghị tuyên dương khen thưởng ct khuyến học xã Mê linh
  • Alternate Text hội nghị tổng kết năm học 2021-2022, triển khai nhiệm vụ năm học 2022-2023
  • Alternate Text Dòng họ Nguyễn tộc
  • Alternate Text Ban khuyến học họ Lại
  • Alternate Text Hội khuyến học xã Phú Châu biểu dương và trao thưởng các học sinh có thành tích học tập xuất sắc 2021-2022
  • Alternate Text Hội khuyến học huyện Hưng Hà
  • Alternate Text Dòng họ Vũ xã Đông Trung TH tổ chức lễ trao thưởng và trợ cấp cho học sinh chuẩn bị bước vào học mới
  • Alternate Text Trao thưởng tại hội khuyến học xã Thụy Dân
  • Trang chủ
  • Giới thiệu
    • Tổ chức hội
    • Điều lệ Hội Khuyến học Việt Nam
    • Sổ tay khuyến học
    • Thư viện ảnh
  • Văn bản
    • Văn bản Trung Ương
    • Văn bản của Tỉnh
    • Văn bản Tỉnh Hội
  • Tin chính
  • Mô hình học tập tiêu biểu
  • Trung tâm học tập cộng đồng
    • Giới thiệu trung tâm học tập
    • Hoạt động
    • Thư viện Trung tâm học tập
    • Lớp học trực tuyến
    • Quản lý Trung Tâm
    • Liên kết
  • Văn hóa, văn nghệ, sức khỏe
    • Văn hóa, văn nghệ
    • Sức khỏe
LIÊN KẾT WEBSITE
Thống kê truy cập
Thống kê truy cập:19861598
Số người trực tuyến: 433

Hội khuyến học Thái Bình

Địa chỉ: Số 6, Lê Lợi, phường Lê Hồng Phong,Thành phố Thái Bình, Thái Bình.

(Giấy phép thiết lập Trang thông tin điện tử số 35/GP-TTĐT ngày 14/4/2023 của Sở Thông tin và Truyền thông )

Hotline: 02273830795

Email: hoikhuyenhocthaibinh@thaibinh.gov.vn