Viêm xoang mũi là chứng bệnh hô hấp phổ biến, có khả năng xảy ra với bất cứ người nào. Nhận biết sớm triệu chứng và nguyên nhân sẽ quyết định khả năng điều trị dứt điểm đến 90%. Xoay quanh vấn đề này, Trung tâm Nghiên cứu khoa học, công nghệ và phát triển ý tưởng, Hội Khuyến học Thái Bình có buổi phỏng vấn với Lương y Phạm Thanh Tuấn, Phòng khám Đông y Thái Bình.
Viêm xoang mũi là chứng bệnh hô hấp phổ biến, có khả năng xảy ra với bất cứ người nào. Nhận biết sớm triệu chứng và nguyên nhân sẽ quyết định khả năng điều trị dứt điểm đến 90%. Xoay quanh vấn đề này, Trung tâm Nghiên cứu khoa học, công nghệ và phát triển ý tưởng, Hội Khuyến học Thái Bình có buổi phỏng vấn với Lương y Phạm Thanh Tuấn, Phòng khám Đông y Thái Bình.
Trung tâm Nghiên cứu khoa học, công nghệ và phát triển ý tưởng, Hội Khuyến học Thái Bình: Hiện nay, theo thống kê, ở Việt Nam, người bị viêm xoang mũi chiếm tỷ lệ từ 15-17% dân số và có xu hướng ngày càng tăng. Vậy viêm xoang mũi là gì? Có nguy hiểm không và bệnh có lây nhiễm không, thưa Lương y?
Lương y Phạm Thanh Tuấn, Phòng khám Đông y Thái Bình: Viêm xoang mũi là một bệnh xảy ra do viêm các xoang cạnh mũi - đa số bởi nhiễm trùng. Viêm xoang được phân loại theo cấp tính và mạn tính. Viêm xoang cấp tính thường điều trị nội khoa, còn mạn tính nếu không đáp ứng điều trị nội khoa thì phải điều trị ngoại khoa.
Viêm xoang cấp tính theo thứ tự thường gặp là:
- Viêm xoang hàm.
- Viêm xoang sàng.
- Viêm xoang trán.
- Viêm xoang bướm.
- Viêm nhiều xoang một lúc - viêm đa xoang.
Xoang là phần sụn xốp phía trong xương. Sở dĩ xương đầu, xương mặt nhẹ là do có nhiều hốc xoang như xoang mũi, xoang trán, xoang chẩm, xoang má… Xoang được cấu trúc rất nhiều “hang hốc” lỗ chỗ như san hô. Trong các “hang hốc” lớn nhỏ li ti ấy đều phủ một lớp niêm mạc rất mỏng. Đồng thời trong xoang luôn duy trì hệ thống tân dịch và mạch máu để nuôi dưỡng và tưới tắm cho xương. Xoang có chức năng nhiệm vụ chính là chứa đựng và lưu thông dưỡng chất nuôi xương, làm giảm tỉ trọng của xương. Xoang đầu, mặt còn giúp cho âm thanh tiếng nói được êm ấm, vang vọng và truyền cảm.
Khi bị nhiễm trùng, các niêm mạc xoang bị viêm gây ung mủ. Bế tắc sự lưu thông tân dịch, vi trùng sẽ biến dần niêm mạc, tân dịch thành mủ và hoại tử tàng tích trong hốc xoang gây đau đầu, khó thở và rất khó chịu… Nước mủ lỏng và dịch viêm mang theo vi trùng cùng mùi rất hôi chảy rỉ ra ngoài mũi và chảy xuống họng làm viêm mũi, viêm họng, khi nuốt xuống dạ dày thì còn làm viêm cả dạ dày và đại tràng, tất cả các xoang thuộc đầu mặt đều có thể viêm trực tiếp hoặc lây qua bệnh viêm mũi.
Bệnh viêm mũi và viêm xoang đành rằng là do vi trùng nhưng theo quan điểm của triết lý Y học phương Đông thì nguyên nhân chính là do thận (thận không hoàn thành chức năng quản lý, điều tiết và bảo vệ). Triết lý Y học phương Đông cho rằng: “Thận chủ cốt” (tức là thận làm chủ và quản lý phụ trách về xương), mà xoang là ruột xương. Cho nên, khi chức năng quản lý và bảo vệ của thận suy giảm thì các cơ quan bộ phận trực thuộc nó mới bị suy thoái, bị vi trùng xâm nhập. Bởi vậy các bài thuốc chữa viêm xoang hầu hết thiết lập với cơ sở là bổ thận, tiêu viêm, bài nùng, sinh cơ. Khi màng niêm mạc lót trong các hốc xoang bị nhiễm trùng sẽ trở nên phù nề, tăng tiết dịch hoặc hóa mủ gây viêm nhiễm trong xoang, hay còn gọi là viêm xoang mũi. Bệnh không gây nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, viêm xoang cấp không điều trị dứt điểm sẽ chuyển sang dạng viêm xoang mãn tính, bệnh nhân sẽ phải chung sống cả đời nếu để tình trạng này kéo dài.
Viêm xoang xuất hiện chủ yếu do sự xâm nhập của vi khuẩn. Những vi khuẩn này có khả năng tồn tại ở nhiều môi trường khác nhau. Bởi vậy, viêm xoang mũi là bệnh có khả năng truyền nhiễm từ người này sang người khác. Do đó, người bệnh cần chủ động cách ly, tránh tiếp xúc trực tiếp với người bình thường.
Trung tâm Nghiên cứu khoa học, công nghệ và phát triển ý tưởng, Hội Khuyến học Thái Bình: Theo như Lương y chia sẻ thì bệnh viêm xoang mũi đang là mối quan ngại lớn về mặt sức khỏe cộng đồng. Vậy theo Lương y, đâu là nguyên nhân gây ra bệnh trên và triệu chứng của bệnh là gì?
Lương y Phạm Thanh Tuấn, Phòng khám Đông y Thái Bình: Bệnh viêm xoang là một trong những căn bệnh mãn tính phổ biến và rất dễ phát sinh bệnh đặc biệt là trong điều kiện môi trường sinh hoạt hiện nay. Nguyên nhân gây ra bệnh viêm xoang thi rất nhiều, nhưng chúng ta có thể tổng quát lại một số cái chung nhất như sau:
- Do virus, vi khuẩn: Là nguyên nhân hàng đầu gây ra viêm xoang mũi. Ban đầu, người bệnh chỉ có những triệu chứng như cảm cúm, sau đó, cơn đau do viêm xoang sẽ xuất hiện chỉ sau 1 thời gian ngắn.
- Cơ địa dị ứng một chất nào đó, thường là hóa chất, thức ăn biến chất, làm cho niêm mạc mũi phù nề, gây bít tắc lỗ thông xoang và nhiễm trùng.
- Hệ miễn dịch kém: Khi hệ miễn dịch bị suy giảm, nguy cơ bị viêm xoang mũi xuất hiện do vi khuẩn sẽ tấn công và làm suy yếu niêm mạc đường hô hấp, rối loạn hệ thần kinh thực vật. Bệnh nhân viêm xoang kèm theo viêm một số bộ phận khác.
- Vệ sinh kém: Có nhiều trường hợp viêm xoang là hậu quả của sâu răng, nhiễm trùng răng hàm trên do vệ sinh răng miệng, mũi kém.
- Bệnh lý khác: Viêm họng, viêm amidan, viêm thanh quản…. là các bệnh lý về đường hô hấp do vi khuẩn xâm nhập, hình thành nên những ổ viêm, gây ra viêm xoang.
- Tuyến nhầy của viêm mạc xoang hoạt động quá nhiều.
- Hệ thống lông chuyển, có chức năng vận chuyển các chất nhầy trong xoang ra ngoài hoạt động kém.
- Do viêm mũi sau nhiễm siêu vi (cúm, sởi…), bị bội nhiễm, viêm mũi dị ứng kéo dài hoặc do tình trạng vẹo vách ngăn.
- Sau chấn thương có tổn thương niêm mạc xoang.
Về triệu chứng bệnh viêm xoang mũi khá dễ dàng nhận biết. Người bệnh có thể căn cứ vào 4 dấu hiệu sau để xác định tình trạng viêm xoang mũi, từ đó lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Đau nhức: vùng bị nhức tùy theo xoang bị viêm:
+ Xoang hàm: nhức vùng má.
+ Xoang trán: nhức giữa 2 lông mày. Có giờ nhất định, thường là 9 - 11 giờ sáng.
+ Xoang sàng trước: nhức giữa 2 mắt.
+ Xoang sàng sau, xoang bướm: nhức trong sâu, nhức vùng gáy.
Chảy dịch: Viêm xoang thường gây ra hiện tượng chảy dịch, tùy thuộc vào vị trí xoang bị viêm mà dịch nhầy có thể chảy ra phía mũi hoặc xuống họng. Viêm các xoang trước thì dịch chảy ra mũi trước. Viêm các xoang sau thì dịch chảy vào họng. Triệu chứng chảy dịch làm cho người bệnh có cảm giác luôn phải khụt khịt mũi hoặc cảm giác lờ đờ ở cổ họng luôn muốn khạc nhổ.
Tùy theo mức độ bệnh nặng hay nhẹ, bệnh mới bị hay bị lâu năm, dịch nhầy sẽ có màu trắng đục, màu vàng nhạt hoặc màu xanh, có mùi hôi, khẳn.
Nghẹt mũi: Đây là triệu chứng phổ biến của mũi khi bị viêm xoang. Có thể nghẹt 1 bên, có thể nghẹt cả hai bên.
Điếc mũi: Ngửi không biết mùi. Thường là viêm nặng, phù nề nhiều, mùi không len lỏi lên đến thần kinh khứu giác.
Viêm xoang khó phát hiện: không có các triệu chứng trên, hoặc chỉ có một triệu chứng đơn độc mà thôi. Viêm xoang dễ phát hiện: có ít nhất 3 triệu chứng trên.
Trường hợp đặc biệt: viêm xoang hàm do răng. Chỉ xoang hàm một bên viêm nặng mà thôi do vi khuẩn từ sâu răng đưa vào xoang. Mủ chảy vào mũi, rất hôi.
Lưu ý: Cần phân biệt với các triệu chứng của bệnh viêm mũi dị ứng. Bệnh viêm mũi dị ứng thường gây ra các triệu chứng: Ngứa mũi, hắt hơi liên tục thành tràng dài vào buổi sáng hoặc khoảng 10h tối, thường có chảy dịch mũi trong suốt, không màu và nghẹt mũi.
Viêm xoang mũi kéo dài sẽ dẫn đến một số biến chứng như: viêm phế quản mãn tính, lao phổi, viêm dây thần kinh thị giác…. Khi có những dấu hiệu trên, người bệnh cần đi khám để được điều trị kịp thời và chính xác. Bên cạnh đó, tuyệt đối tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Trung tâm Nghiên cứu khoa học, công nghệ và phát triển ý tưởng, Hội Khuyến học Thái Bình: Lương y có thể chia sẻ một số cách điều trị viêm xoang mũi bằng dân gian hiệu quả?
Lương y Phạm Thanh Tuấn, Phòng khám Đông y Thái Bình: Khi viêm xoang ở giai đoạn đầu, người bệnh có thể điều trị bằng cách sử dụng các bài thuốc chữa viêm xoang mũi dân gian đơn giản tại nhà. Những loại thảo dược này nhìn chung đều có đặc tính kháng viêm, chống khuẩn và miễn dịch khá tốt. Đơn cử như:
Gừng: Có tác dụng giãn mạch vùng mũi họng, làm chảy dịch mũi và đẩy dịch xoang ra ngoài. Bài thuốc từ gừng vô cùng đơn giản, người bệnh viêm xoang mũi đập dập gừng và hãm cùng nước sôi như pha trà, uống hàng ngày sẽ thấy triệu chứng viêm xoang thuyên giảm.
Mật ong: Được coi như thuốc kháng sinh tự nhiên giúp tiêu diệt vi khuẩn Staph aureus và Pseudomonas aeruginosa, nguyên nhân gây bệnh viêm xoang mũi. Lấy 2 thìa mật ong, hòa với nước ấm, uống hàng ngày là phương pháp đơn giản.
Nước muối: Đổ nước muối pha loãng ra bát và hít thật mạnh cho nước muối vào lần lượt từng bên mũi. Cách làm đơn giản này sẽ giúp vệ sinh mũi và ngăn ngừa sự tiến triển của vi khuẩn gây xoang.
Bài thuốc chữa viêm xoang mũi từ nghệ vàng: Hoạt chất curcumin có trong nghệ đóng vai trò chống oxy hóa, kháng viêm, giảm sưng hiệu quả đối với bệnh viêm xoang. Thực hiện bằng cách trộn nghệ trộn cùng mật ong theo tỉ lệ 1:1. Mỗi lần dùng nửa thìa cà phê ngậm trong cổ họng khoảng 15 phút, ngày thực hiện 4 lần.
Chữa viêm xoang mũi bằng tỏi: Chuẩn bị 50g thái nhỏ, ngâm với 100ml rượu trắng trong 10 ngày. Khi dùng nhỏ vài giọt vào mũi và bóp nhẹ hai bên thành mũi. Nhờ tinh chất kháng viêm, diệt khuẩn, tỏi sẽ giúp trị viêm xoang chỉ sau một thời gian ngắn./.
Trung tâm Nghiên cứu khoa học, công nghệ và phát triển ý tưởng, Hội Khuyến học Thái Bình: Xin trân trọng cảm ơn Lương y!