Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh và Bí thư Tỉnh đoàn trồng cây tại khu tưởng niệm nhà bác học Lê Quý Đôn
Nổi danh ở chốn quan trường
Oai phong nghiệp võ, tinh tường nghề văn
Thần đồng từ thuở lên năm
Đất thiêng hun đúc tài năng rạng ngời.
Biết địa lợi, hiểu cơ trời
Thông kim, bác cổ, lẽ đời bao la
Xứng dòng vọng tộc danh gia
Tiếng thơm Bảng Nhãn lắng xa khắp vùng.
Tôi hiền tận nghĩa, tận trung
Sống như cây bách, cây tùng thẳng ngay
Tinh hoa phát lộ cao dày
Kiếp tằm rút ruột tháng ngày nhà tơ.
Hồn người, hồn sách, hồn thơ
Lặn vào quá khứ, bây giờ, mai sau
Chẳng ham khanh tướng, công hầu
Chỉ mong thịnh trị nước giàu, dân an.
Hồng ân chiếu rọi nhân gian
Cúi đầu con thắp nén nhang dâng người./.
Lại Tây Dương
Quế Đường tỏa ngát danh thơm - Bản hòa ca tưởng vọng bậc hiền tài
Trong kho tàng thơ ca tri ân danh nhân Việt Nam, bài thơ “Quế Đường tỏa ngát danh thơm” của tác giả Lại Tây Dương là một áng thơ lắng đọng, trang nghiêm, thấm đẫm tình cảm kính phục và ngợi ca đối với nhà bác học lỗi lạc Lê Quý Đôn - niềm tự hào rạng danh của quê hương Quế Đường và dân tộc Việt.
Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh và Bí thư Tỉnh đoàn dâng hương tưởng niệm nhà bác học
Ngay từ những câu thơ mở đầu, người đọc đã cảm nhận được tầm vóc phi thường của danh nhân, nghĩa sĩ nhà bác học Lê Quý Đôn:
Nổi danh ở chốn quan trường
Oai phong nghiệp võ, tinh tường nghề văn
Không chỉ là bậc quan trường lỗi lạc, Lê Quý Đôn còn là hào kiệt văn chương, một nhà bác học đa tài, thông suốt thiên văn, địa lý, sử học, văn học... Biểu tượng trọn vẹn của tinh thần khoa học và đạo lý Việt Nam.
Hình ảnh “Thần đồng từ thuở lên năm” không chỉ là lời ca ngợi tài năng thiên bẩm mà còn cho thấy nền giáo dục, truyền thống hiếu học của đất và người Quế Đường - nơi hun đúc nên bậc kỳ tài: “Đất thiêng hun đúc tài năng rạng ngời”.
Ở đoạn tiếp theo, tác giả khắc họa vẻ đẹp trí tuệ uyên thâm và tầm nhìn thời đại của Lê Quý Đôn:
Biết địa lợi, hiểu cơ trời
Thông kim, bác cổ, lẽ đời bao la
Đây là phẩm chất bác học đúng nghĩa - hiểu thấu quy luật trời đất, nắm rõ biến chuyển của thời cuộc, đồng thời am hiểu sâu rộng các nền tri thức cổ kim.
Nhưng giá trị cao quý nhất trong nhân cách của Lê Quý Đôn lại nằm ở tấm lòng trung nghĩa, khí tiết thanh cao:
Tôi hiền tận nghĩa, tận trung
Sống như cây bách, cây tùng thẳng ngay
Hình ảnh cây bách, cây tùng là biểu tượng của sự kiên cường, chính trực - một nhân cách sáng ngời giữa chốn quan trường nhiều thị phi. Ông không màng danh lợi:
Chẳng ham khanh tướng, công hầu
Chỉ mong thịnh trị nước giàu, dân an.
Đó chính là lý tưởng cao đẹp của bậc trí thức chân chính: đặt quốc gia, dân tộc lên trên mọi mưu cầu cá nhân. Lê Quý Đôn sống vì một ước nguyện giản dị nhưng lớn lao: “nước thịnh, dân an”. Kết thúc bài thơ, tác giả viết:
Hồng ân chiếu rọi nhân gian
Cúi đầu con thắp nén nhang dâng người.
Như một lời tri ân sâu sắc từ hậu thế, những con người hôm nay luôn nhớ về bậc tiền nhân, nguyện tiếp bước lý tưởng cao đẹp của ông cha.
Bài thơ không chỉ là lời tưởng vọng nhà bác học Lê Quý Đôn, mà còn mang ý nghĩa truyền cảm hứng sâu sắc cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau. Trong thời đại hội nhập và phát triển, hơn lúc nào hết, chúng ta cần noi gương các bậc tiền nhân như Lê Quý Đôn: “Không ngừng học hỏi và rèn luyện. Giữ gìn khí tiết. Cống hiến vì cộng đồng, vì đất nước.” Giữa nhịp sống hiện đại, bài thơ như một ngọn lửa tinh thần, nhắc nhở mỗi người dân Đất Việt về giá trị của tri thức, đạo đức và lòng yêu nước, những giá trị bất biến và trường tồn.
Tóm lại: “Quế Đường tỏa ngát danh thơm” - không chỉ là bản trường ca về một bậc vĩ nhân, mà còn là lời nhắc nhở nhẹ nhàng và sâu sắc gửi đến hậu thế: Hãy luôn sống trọn vẹn “Tâm - Tài - Trí - Đức”, để mỗi người con đất Việt hôm nay xứng đáng với tầm vóc của cha ông và góp phần làm rạng danh dân tộc trong thời đại mới.
Trang thơ đã khép lại, những thanh âm từ bài thơ vẫn còn vang vọng trong tâm hồn người đọc. Càng đọc, càng suy ngẫm, càng thấy bài thơ thi vị và sâu sắc, như tiếng ngân xa nhắc nhở mỗi chúng ta về ý chí học tập suốt đời, lòng yêu nước và trách nhiệm với giống nòi, dân tộc.
Mạnh Vũ (Tháng 5/2025)