UNESCO coi việc xây dựng và phát triển mô hình Trung tâm học tập cộng đồng là một giải pháp quan trọng để phát triển cộng đồng, góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện “Giáo dục cho mọi người” và “mọi người cho giáo dục”.
Trong bối cảnh của nền kinh tế tri thức, thời đại số, kỷ nguyên số, yêu cầu phát triển, chia sẻ tri thức và đa dạng hóa cơ hội học tập của người dân, Trung tâm học tập cộng đồng đang bộc lộ những bất cập, hạn chế, hoạt động kém hiệu quả, chất lượng thấp, mang tính hình thức, cầm chừng…
Sự bùng nổ của nền tảng công nghệ IoT, Big Data, AI, SMAC (mạng xã hội - di động - phân tích dữ liệu lớn - điện toán đám mây) đang hình thành nên hạ tầng giáo dục số. Đổi mới mô hình Trung tâm học tập cộng đồng được phát triển trên nền tảng ứng dụng công nghệ sẽ hỗ trợ đắc lực việc “cá nhân hóa học tập” (mỗi người học một giáo trình và một phương pháp học tập riêng không giống với người khác được các hệ thống công nghệ thực hiện tự động); làm cho việc truy cập kho kiến thức khổng lồ trên môi trường mạng diễn ra nhanh chóng, dễ dàng; giúp việc tương tác giữa gia đình, Trung tâm học tập cộng đồng, giáo viên, người học gần như tức thời.
Ảnh: Đồng chí Vũ Thanh Vân, Thường vụ tỉnh ủy, Chủ tịch UBMTTQVN tỉnh và đồng chí Trần Thị Bích Hằng, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trao giải thưởng Hội thi Sáng tạo Khoa học công nghệ và Kỹ thuật tỉnh Thái Bình lần thứ X, năm 2022 – 2023 cho đại diện nhóm tác giả của Hội Khuyến học tỉnh Thái Bình.
Vì vậy, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và công nghệ số để Trung tâm học tập cộng đồng đổi mới, thực sự hoạt động chất lượng, hiệu quả.
1. Ứng dụng công nghệ trong Thiết kế mô hình Trung tâm học tập cộng đồng đổi mới hoạt động chất lượng, hiệu quả
Mô hình Trung tâm học tập cộng đồng đổi mới trên nền tảng môi trường xã hội và giáo dục chuyển đổi số, bao gồm các tiêu chí cơ bản sau:
Một là, Sứ mạng: Trung tâm học tập cộng đồng là nơi khai thác, kết nối, hợp tác, lan tỏa, chia sẻ nguồn tri thức, kinh nghiệm, kĩ năng tới từng người dân, tới cộng đồng vì sự phát triển và tiến bộ của cộng đồng.
Hai là, Tầm nhìn: Trở thành Trung tâm học tập cộng đồng thông minh hoạt động chất lượng, hiệu quả.
Ba là, Triết lí: Mô hình giáo dục mở, đa dạng, linh hoạt và hội nhập
Bốn là, Giá trị cốt lõi
- Tự học là nền tảng;
- Hợp tác có sự tương tác trong học tập cộng đồng;
- Kết nối tạo ra sức mạnh và giá trị;
- Trách nhiệm với người học và cộng đồng;
- Thay đổi và tiến bộ;
- Trí tuệ và văn minh.
Năm là, Mục tiêu: Học tập để đánh thức/ khai minh tiềm năng, để thay đổi, để phát triển, để tiến bộ mãi.
Sáu là, Phương thức hoạt động là mô hình giáo dục “mở - đa nhiệm”; vừa trực tiếp, vừa trực tuyến; vừa thực, vừa ảo trên nền tảng giáo dục chuyển đổi số; thể hiện:
- Tự học để phát triển kĩ năng tự học, tự thực hành và tự làm;
- Học – Hỏi – Hiểu – Hành;
- Học mọi người, mọi nơi, mọi lúc, mọi nội dung, mọi hoàn cảnh, mọi phương tiện;
- Hoạt động của Trung tâm học tập cộng đồng mang tính chuyên nghiệp, có khả năng tự điều khiển, điều chỉnh trong hệ sinh thái giáo dục chuyển đổi số.
Bảy là, Nội dung hoạt động học tập cộng đồng: Đảm bảo tính khoa học, tường minh, thiết thực, làm ngay, hiệu quả (thường xuyên cập nhật, khái quát, cụ thể, đầy đủ, kịp thời những tri thức, kĩ năng mới để người học có thể vận dụng, thực hành ngay, chính xác tiến tới làm thành thạo). Thư viện điện tử (thư viện số) là trái tim của Trung tâm học tập cộng đồng đổi mới.
Tám là, Quy trình hoạt động của Trung tâm học tập cộng đồng đổi mới
- Đánh thức tiềm năng, xác định nhu cầu học tập của người dân và cộng đồng;
- Thiết kế nội dung học tập;
- Sắp xếp thứ tự các hoạt động, công việc;
- Tổ chức thực hiện (thiết kế, phát triển chương trình/ nội dung học tập; điều phối, điều hành, quản trị, kiểm soát, điều chỉnh nội dung công việc/ hoạt động học tập;
- Từng bước chuyển đổi số theo logic: Trải nghiệm (thực và ảo); Tối ưu hóa; Tạo ra môi trường học tập cộng đồng thông minh.
Chín là, Kết nối các nguồn lực: Thu hút, huy động, kết nối nguồn lực của các cấp chính quyền, cơ quan, tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, cơ sở giáo dục và đào tạo, dạy nghề và nguồn tài nguyên/ học liệu số trong và ngoài nước để thực hiện và phát triển Trung tâm học tập cộng đồng đổi mới.
Đổi mới mô hình Trung tâm học tập cộng đồng với ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số là một giải pháp góp phần xây dựng một nền giáo dục chuyển đổi số dành cho mọi người.
Mô hình tổ chức và quản trị của Trung tâm học tập cộng đồng đổi mới
2. Ứng dụng công nghệ để phát triển mô hình đổi mới Trung tâm học tập cộng đồng trong nền xã hội số và giáo dục chuyển đổi số
- Lập, kết nối Website với các trang mạng xã hội khác nhau của Trung tâm;
- Xây dựng và phát triển nguồn tài nguyên “Giáo dục mở” gắn với hình thành thư viện điện tử tiến tới Thư viện số là trái tim của Trung tâm học tập cộng đồng trong nền giáo dục chuyển đổi số;
- Chuyển đổi số các tài liệu văn bản, số hóa chuyên đề, cơ sở dữ liệu dùng chung, thiết kế nội dung tự học trên Website và mạng xã hội;
- Hướng dẫn người dân ứng dụng điện thoại thông minh, máy tính kết nối internet, ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số; đồng thời đẩy mạnh truyền thông về Trung tâm trên Website và mạng xã hội;
- Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và công nghệ số trong quản trị, điều hành Trung tâm học tập cộng đồng.
3. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong triển khai thực hiện mô hình Trung tâm học tập cộng đồng đổi mới hoạt động chất lượng, hiệu quả
Một là, việc học tập trực tiếp các chuyên đề tại 4 Trung tâm học tập cộng đồng
Giảng dạy trực tiếp 25 chuyên đề do người dân và cộng đồng đề xuất. Các lớp học được kết nối Wi-Fi để người dân truy cập học liệu số. Kết quả có 2273 học viên tham gia học tập. Ngoài ra, các lớp học còn được tiếp phát sóng FM trên đài truyền thanh, phát thanh của các địa phương để hàng vạn người dân được nghe, lĩnh hội.
Hai là, người dân có nhu cầu học tập được tham gia học trực tuyến qua Zoom/ facebook, Fanpage …
Các Trung tâm thành lập các lớp/nhóm Zalo học tập trực tuyến qua Zoom để người dân không có điều kiện đến lớp vẫn được học tập. Học viên trong lớp/ nhóm Zalo nắm vững được những kiến thức, kĩ năng cơ bản. Trung bình mỗi chuyên đề có hàng trăm người học trực tuyến.
Ba là, việc tự học, thảo luận và ứng dụng
Học viên có thể tự học, tự nghiên cứu, tự thực hành, tự làm theo hướng dẫn qua lớp/ nhóm Zalo. Nhờ đó, nhiều người học biết áp dụng tri thức, kĩ năng vào thực tiễn cuộc sống.
Bốn là, việc học tập qua website, thư viện điện tử, học online, ...
http://hoikhuyenhocthaibinh.vn/thu-vien-3098.html
Bài học được quay video, biên tập tải lên Website: hoikhuyenhocthaibinh.vn; trang Trung tâm học tập cộng đồng; mục lớp học online và thư viện điện tử.
Các Trung tâm chủ động chuyển đường link (thư viện điện tử, lớp học online trên webside của Hội hoặc trên Fanpage, facebook Khuyến học Thái Bình new hoặc youTube Thái Bình, …) đến các nhóm, lớp zalo, cổng thông tin điện tử của xã để mọi người dân đều có cơ hội tham gia học tập mọi lúc, mọi nơi; Đến nay có hàng vạn người truy cập/ tham gia lớp học online.
Trung bình mỗi buổi học có khoảng 105 người học trực tuyến. Số người truy cập webside đến nay đã lên đến 1.986.159 người.
Năm là, phối hợp với Đài phát thanh và Truyền hình Thái Bình tổ chức dạy và học trực tuyến trên Facebook, Fanpage, ...
Liên kết với Đài Phát thanh và Truyền hình Thái Bình tổ chức 1H với RADIO Thái Bình một số chuyên đề học tập cộng đồng, kết quả hàng vạn người theo dõi chương trình và tương tác các nội dung chuyên đề học tập cộng đồng.
Sáu là, ứng dụng công nghệ số trong xây dựng thư viện điện tử
Thư viện điện tử (học liệu số dùng chung) là trái tim của Trung tâm học tập cộng đồng.
Chuyển đổi số các văn bản về Trung tâm học tập cộng đồng
Các chuyên đề/ tài liệu học tập cộng đồng được chuyển đổi số thành tài liệu điện tử dưới 5 dạng cơ bản Scan, PDF, PowerPoint, video, AI và được tải lên các chương mục thư viện điện tử, lớp học online trên webside để người dân các nơi tự học
http://hoikhuyenhocthaibinh.vn/thu-vien-3098.html
Bảy là, kết nối nguồn lực thực hiện mô hình Trung tâm học tập cộng đồng đổi mới
- Phối hợp với Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn để có phòng học, phương tiện học tập đảm bảo cho các lớp học diễn ra đạt hiệu quả cao nhất.
- Phối hợp với Hội khuyến học các cấp và phòng Giáo dục và Đào tạo tổ chức, điều phối, quản trị hoạt động học tập cộng đồng;
- Phối hợp với các nhà giáo, chuyên gia khoa học công nghệ trên địa bàn để tổ chức các hoạt động học tập của mô hình Trung tâm học tập cộng đồng đổi mới; ...
Tóm lại, Tăng cường ứng dụng công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin và chuyển đổi số tại Trung tâm học tập cộng đồng là tạo ra môi trường học tập mới bám sát nhu cầu của người dân và cộng đồng nhằm giúp người dân, cộng đồng ngày một thay đổi, phát triển và tiến bộ vững chắc./.
Đình Trọng và Ngọc Sơn