Từ xa xưa, khi nói về con gái mình trước mặt người khác, người cha thường dùng cụm từ đầy vẻ thương yêu “con gái rượu”
Mọi chuyện xuất phát từ hàng ngàn năm về trước, vào thời Tống, có một người thợ may lành nghề ở Thiệu Hưng khi biết tin vợ có thai rất mừng, hy vọng đứa bé là con trai để sau này nối nghiệp mình. Ông liền đặt người nấu hàng chục hũ rượu nếp cái hoa vàng để dành cho ngày ăn đầy tháng đứa trẻ. Đến khi người vợ sinh bé gái, ông thất vọng và quyết định không tổ chức lễ đầy tháng linh đình nữa, bèn chôn phần lớn các hũ rượu kia xuống gốc cây hoa mộc trong vườn và quên bẵng.
Thời gian thấm thoắt trôi đi, bé gái đã trở thành một thiếu nữ. Không chỉ xinh đẹp, cô gái còn rất khéo tay và thông minh. Cô học được hết các kỹ thuật thêu thùa, may vá, quản lý sổ sách và làm cho hiệu may làm ăn phát đạt hẳn lên, phải thuê thêm người làm. Ông thợ may khi đó mới hiểu ra rằng cô con gái mình thật là báu vật trời cho. Ông tìm cách sắp đặt cho con gái lấy người thợ học việc giỏi nhất của mình để sau này cửa hiệu vẫn được người nhà duy trì.
Đám cưới diễn ra linh đình. Khách khứa ra vào tấp nập, cỗ bàn bày chật sân. Do đông khách quá nên đang ăn uống thì hết rượu. Bí quá, ông chủ hiệu may mới nhớ ra những hũ rượu chôn dưới gốc cây ngày xưa. Ông vừa đào lên vừa thấp thỏm, không biết sau mười tám năm, rượu có còn uống được hay không? Mới mở nắp hũ rượu ra thì một mùi thơm ngọt ngào tỏa khắp căn nhà. Khách mời dùng thử đều tấm tắc khen rằng đây đúng là loại rượu ngon nhất từ trước đến giờ họ từng uống.
Câu chuyện sau đó được truyền tụng, dần dần trở thành truyền thống ở Thiệu Hưng. Hễ nhà nào sinh được con gái, người cha sẽ chọn 3 vò rượu gạo nếp ngon nhất, trang trí thật đẹp bên ngoài, mời nghệ nhân khắc vẽ các hoa văn điềm lành rồi bịt kín miệng vò bằng bùn, chôn dưới gốc cây quế hoa (hoa mộc) hoặc giấu trong vách, dưới hầm.
Khi con gái lấy chồng, họ sẽ múc 3 chén rượu đầu tiên đặt trên bàn thờ rồi đem dâng lên cha chồng, cha đẻ và chồng của cô dâu, nhằm chúc sức khỏe, trường thọ và thịnh vượng, sau đó đãi người thân, bạn bè, nên loại rượu này có tên gọi là Nữ nhi hồng tửu hay Nữ nhi tửu. Từ đấy mà sinh ra thuật ngữ “con gái rượu” nhằm chỉ người con gái yêu quý.
Nữ nhi tửu hay Nữ nhi hồng tửu là loại rượu có những vị cơ bản như chua, ngọt, cay, đắng, chát, có giá trị dinh dưỡng cao với hương thơm nồng, ngon dịu. Loại rượu này chủ yếu có màu hổ phách, tức là màu da cam.
Bùi Ngọc Sơn (ST)