Cốt lõi của cách mạng công nghiệp lần thứ tư ở Việt Nam hiện nay là chuyển đổi số với sự tích hợp của số hóa, kết nối, siêu kết nối và xử lý dữ liệu thông minh. Chuyển đổi số được xem là xu hướng tất yếu đối với sự phát triển của mọi lĩnh vực trong cuộc sống.
1. Chuyển đổi số thúc đẩy việc xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời.
Chuyển đổi số sẽ mở ra phương pháp tiếp cận mới thúc đẩy văn hóa học tập suốt đời trong mỗi người dân, thúc đẩy khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập. Qua các phương tiện thông tin đại chúng, truyền thông xã hội, cổng thông tin điện tử, các website, trang mạng xã hội (facebook, zalo, viber...) giúp mọi người dân hiểu việc học tập suốt đời và cơ hội học tập của mọi người theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, nhằm lan tỏa hình thành thói quen tự học, ý thức học tập phù hợp với điều kiện cụ thể của cá nhân.một cách thiết thực.
Hoạt động học tập của Trung tâm học tập cộng đồng cũng phải thiết thực, phải cung ứng các kênh và công cụ học tập cho người dân.
Chuyển đổi số sẽ hỗ trợ đổi mới hoạt động của Trung tâm học tập cộng đồng theo hướng phát triển năng lực người học, tăng khả năng tự học, tạo cơ hội học tập ở mọi lúc, mọi nơi, cá nhân hóa việc học, tạo ra xã hội học tập; kích thích người học liên tục kết nối với những ý tưởng mới ở những địa điểm mới; trải nghiệm học tập đích thực; nhờ đó người học tự thay đổi, cộng đồng cũng thay đổi từ những điều nhỏ nhất đến những việc lớn hơn, xa hơn.
Chuyển đổi số sẽ góp phần chuyển đổi mô hình học tập trong thời đại số từ “cô lập” sang “kết nối”. Việc học sẽ không mang tính cưỡng ép hay đau khổ, mà nó là sự mong muốn nội tại, là niềm vui và là một phần trong cuộc sống của mọi người.
2. Trung tâm học tập cộng đồng trong nền giáo dục chuyển đổi số
Học tập suốt đời ngày nay mở ra nhiều cơ hội học tập tốt hơn, có chất lượng hơn gắn liền với giáo dục mở và nền tảng để thực thi là chuyển đổi số. Đổi mới cách học, cách dạy và khuyến khích tự học trên cơ sở áp dụng công nghệ số, đặc biệt là các công nghệ tiên tiến như dữ liệu lớn, điện toán đám mây, blockchain, trí tuệ nhân tạo, 5G…; khuyến khích tạo ra các mô hình học tập mới dựa trên nền tảng số. Chính vì vậy, chuyển đổi số trong giáo dục phải trở thành một nhiệm vụ trọng tâm và ưu tiên hàng đầu để xây dựng xã hội học tập trong giai đoạn hiện nay.
Chuyển đổi số trong hoạt động của Trung tâm học tập cộng đồng là việc áp dụng công nghệ kỹ thuật số vào học tập và giảng dạy trong hệ thống hoạt động của Trung tâm học tập cộng đồng; đó là ứng dụng công nghệ trong dạy học, ứng dụng công nghệ trong quản lý và ứng dụng công nghệ trong học tập.
Chuyển đổi số trong hoạt động của Trung tâm học tập cộng đồng cần phải có nền tảng tài nguyên số, học thuật và công nghệ số quốc gia thống nhất để tất cả mọi người dân đều tham gia học tập có hiệu quả tốt nhất.
3. Những đặc trưng trong chuyển đổi số hoạt động của Trung tâm học tập cộng đồng
Một là, tạo môi trường học tập linh động. Thay vì vài chục người học phải ngồi trong phòng học với bốn bức tường như trước đây, công nghệ số đã mở ra một không gian học tập linh động hơn. Giờ đây, người học có thể tiếp thu kiến thức một cách thuận tiện và dễ dàng trên mọi thiết bị (máy tính, laptop, smartphone,…). Điều này đã mở ra một môi trường học tập mở hoàn toàn mới. Bất cứ thời điểm nào, tại bất cứ đâu, bất cứ ai đều có thể tiếp cận được các thông tin kiến thức một cách đa chiều nhất. Nó loại bỏ hoàn toàn những giới hạn về khoảng cách, tối ưu thời gian học và nâng cao nhận thức, tư duy của người học.
Hai là, truy cập tài liệu học tập không giới hạn. Chuyển đổi số sẽ tạo ra kho học liệu mở khổng lồ cho người học. Điều đó có nghĩa là người học có thể truy cập vào các tài nguyên học tập một cách dễ dàng và ít tốn kém hơn. Thay vì phải tốn chi phí để mua sách hay đến thư viện để mượn; nay người học có thể khai thác học liệu nhanh chóng bằng các thiết bị trực tuyến mà không bị giới hạn kể cả tình trạng kinh tế của họ. Mặt khác, chuyển đổi số giúp việc chia sẻ tài liệu, học liệu giữa người học với người học và người học với người dạy/ giáo viên cũng trở nên dễ dàng và tiết kiệm hơn do giảm thiểu được các chi phí về in ấn, phát hành.
Ba là, tăng tính tương tác và trải nghiệm thực tế, thực tế ảo. Việc học không làm giới hạn khả năng tương tác giữa người dạy và người học. Với thực tế, phương pháp học mới giúp gia tăng tính tương tác hai chiều do người học có thể nói chuyện face to face một – một với giáo viên hướng dẫn mà không bị giới hạn bởi không gian. Việc ứng dụng thực tế ảo VR, thực tế tăng cường AR cũng tạo ra những trải nghiệm thực tế “thật” hơn cho người học. So với phương pháp học lý thuyết truyền thống chỉ có thể tưởng tượng qua sách vở, công nghệ mới giúp người học có những trải nghiệm đa giác quan, tạo cảm giác tò mò, hứng thú hơn khi học.
Bốn là, nâng cao chất lượng học tập. Việc chuyển đối số trong hoạt động của Trung tâm học tập cộng đồng tạo ra kỷ nguyên mới, thời đại mà người dạy và người học được trao quyền để sử dụng công nghệ. Các thành tựu công nghệ như Big data giúp lưu trữ mọi kiến thức trên không gian mạng, IoT (Internet vạn vật) giúp theo dõi hành vi của người học, quản lý, giám sát người học; hay Blockchain giúp xây dựng hệ thống quản lý thông tin và hồ sơ học tập của người học, cho phép hợp nhất, quản lý và chia sẻ dữ liệu từ nhiều cơ sở học, ghi chép lại lịch sử học tập, bảng điểm của người học để đảm bảo thông tin dữ liệu được đồng nhất, minh bạch.
Năm là, giảm chi phí học tập. Học tập trực tuyến sẽ mở ra cơ hội học tập với chi phí rẻ hơn nhiều lần so với trước đây, cơ sở Trung tâm học tập cộng đồng tốn ít chi phí hơn để chi trả cho các vấn đề liên quan đến mặt bằng, cơ sở vật chất, thiết bị,…. Chuyển đổi số cũng tạo ra nhiều sự lựa chọn hơn cho người học. Thay vì đến trường, họ có thể tham gia vào các khóa học E-learning với chi phí rẻ hơn nhiều lần. Thậm chí người học còn có thể tùy chọn những khóa học phù hợp với bản thân và những môn mà bản thân họ thực sự quan tâm. Điều này giúp cho việc học tập hiệu quả và chất lượng hơn.
Tất cả vì người dân, cho dân, vì cộng đồng và vì sự tiến bộ của cộng đồng Trung tâm học tập cộng đồng mỗi địa phương cần bám sát nhu cầu của người dân, tôn trọng người dân, xuất phát từ thực tiễn của người dân và cộng đồng, để thực hiện chuyển đối số trong hoạt động của Trung tâm học tập cộng đồng nhằm giúp người dân, cộng đồng ngày một thay đổi phát triển và tiến bộ.
Ngọc Sơn